انواع چکیده و کاربرد آن

انواع چکیده و کاربرد آن

آموزش نگارش پایان نامه ، مقاله ، پروپوزال

.

انواع چکیده :

Ÿ از لحاظ لحن: چکیده تمام نما، راهنما، تلفیقی.
Ÿ از لحاظ حجم: تلگرافی، عنوانی، معمولی.
Ÿ  از لحاظ گرایش: عام، سوگرفته.
Ÿ از لحاظ تهیه کننده: مولف،  حرفه ای.
Ÿ از لحاظ شیوه تهیه: دستی، ماشینی ( حری، ۱۳۸۱).
Ÿ انواع دیگر: برهیخته، انتقادی،گفته راهنما،آماری، نکات برجسته، عنوان محتوی نما، گزارمانی (گزاره ایی)، کدشده.

چکیده تمام نما (informative Abstract ):

چکیده تمام نما ، هر قدر که ممکن است کمیت و کیفیت اطلاعات موجود در یک مدرک را ارائه می نماید. این نوع چکیده در حقیقت هر دو وظیفه را انجام می دهد. چکیده تمام نما هر دو هدف در ارزیابی مدرک، یعنی قبول و رد آن را برآورده می کند. در مواردی که رئوس مطالب و یا اطلاعات سطحی از مدرک مورد نظر باشد ؛ بعنوان جانشین مدرک عمل  می کند. یک چکیده تمام نما ، فشرده ای از بحث های اساسی و یافته های اصل مدرک را ارائه می دهد.
به منظور انجام هر دو هدف، چکیده تمام نما طولانی تر از سایر چکیده ها است. نوعا گزارش های کوتاه و یا مقالات مجلات استحقاق چکیده های در حد ۱۰۰ تا ۲۵۰ کلمه را دارند؛ در حالیکه برای گزارش های مفصل و رساله ها ، چکیده های تا ۵۰۰ کلمه مناسب تر است. در هر حال ! طول چکیده باید متناسب با حجم اطلاعات مدرک باشد و بنابراین نمی توان طول معینی را برای چکیده تمام نما در نظر گرفت. برای توصیف متون تجربی و مدارکی که روی یک موضوع تمرکز یافته اند؛ نوشتن چکیده های تمام نما مطلوبتر از چکیده راهنما است؛ اما تهیه آن ها، گرانتر و با صرف وقت بیشتری همراه است (شفیع پور،۱۳۸۶: ۹۸ ).

چکیده راهنما  ( Indicative Abstract):

چکیده راهنما، بیشتر برای نشان دادن مقالات بحث و بررسی، کتابها و در بعضی شرایط، خلاصه مذاکرات کنفرانس¬ها، گزارش¬های بدون نتایج، مقاله نامه ها و کتابشناسیها، بکار می رود. یک چکیده راهنما، صرفا بر محتوای مقاله دلالت دارد و شامل مطالبی کلی درباره یک مدرک است. در چکیده راهنما کوشش نمی شود که یک گزارش واقعی از محتوای مقاله آنچنانکه در چکیده تمام نما مطرح است ارائه گردد. در چکیده راهنما، عبارات ” بحث شده است ” یا ” بررسی شده است ” فراوان به چشم می خورد، به این دلیل که هنوز نتیجه بحث و بررسی بدست نیامده است. از آنجایی که شیوه کار در چکیده راهنما ، سطحی تر از چکیده تمام نما است؛ چکیده راهنما را می توان سریعتر نوست و برای تهیه آن، نیاز کمتری به متخصص موضوعی است و به همین لحاظ اقتصادی تر است (شفیع پور، ۱۳۸۶: ۹۹).
درباره تفاوت این دو می توان  گفت که چکیده راهنما‏، صرفا آنچه را که سند درباره آن است‏، توصیف می کند‎‎‎، در حالی که تمام نما، خلاصه ای از محتوای سند است که از جمله نتایج آن را منعکس می سازد. چکیده راهنما ، ممکن است حاوی اطلاعاتی درباره هدف‏، دامنه، یا روش شناسی باشد، اما شامل نتایج و پیشنهادها نیست . در عین آن که حاوی اطلاعاتی مرتبط به هدف ‏، دامنه ، و روش هاست، شامل نتایج یا پیشنهادها نیز می شود. چکیده تمام نمای خوب‏ ، جانشینی مناسب برای متن اصلی است . چکیده تلفیقی‏، به گونه ای تهیه می شود که بخشی به صورت تمام نما و بخشی به صورت راهنماست. ممکن است سیاستگذاری بر تهیه چکیده تمام نما برای مدارک باشد‎‎، اما ماهیت برخی بخش های متن همانند جداول و نمودارها، به گونه ای است که امکان چکیده کردنشان وجود ندارد. بنابراین، بخشی را که به متن می پردازد‏، به صورت تمام نما و بخشی را که به این گونه موارد اشاره می کند، به صورت راهنما تهیه می کنند (نشاط‏،۱۳۸۳: ۷۲۴).
با توجه به موارد بیان شده  و از آنجا که تهیه چکیده تمام نما هم پرهزینه و هم وقت گیر می باشد، لذا چکیده تهیه شده برای بیشتر منابع به ویژه مقلات مجلات عملی از نوع چکیده  راهنما و یا تلفیقی است.

چکیده تمام نما_ راهنما (indicative- informative AbstracI): compound

حری، چکیده تلفیقی را چکیده ای می داند که ترکیبی از چکیده تمام  و راهنما است.قسمت های از این چکیده ، به سبک چکیده تمام نما و  بخش های از مدرک (جدول ، نمودار، فرمول) که از اهمیت کمتری برخوردار  است، مانند چکیده راهنما تهیه می¬گردد و استفاده از آن زمانی است که بتوان با آن، حداکثر اطلاعات را در حداقل حجم (طول ) انتقال داد.

چکیده تلگرافی (Telegraphic – Style Abstract)
چکیده ای است بسیار فشرده، کوتاه و با حداقل عناصر جمله ای که برای  تهیه آن ، اول باید چکیده ای راهنما یا تمام نما  تهیه می گردد  و سپس کلمه های دستوری مانند حروف اضافه، اسم های اشاره و … حذف می شود.
تعداد کلمات این چکیده از ۷۵ تا ۱۲۵ کلمه است. و هزینه تهیه آن از چکیده های نوع دیگر بیشتر است.
منظور اصلی از نوشتن این چکیده، مناسب بودن آن برای کاربرد در رایانه و دادن و گرفتن اطلاعات از آنهاست. و  همچنین برای تهیه فهرست بسیار مناسبند .

چکیده عنوانی ( Titular Abstract )

چکیده عنوانی، عمدتا شکل عبارتی دارد و گاه حتی جانشین عنوان می شود و این عنوان بیشتر مبین موضوع نوشته است تا مطالب مندرج  و در اصل این چکیده همان عنوانی است ؛ که نویسنده به نوشته خود می دهد.
این چکیده در مواردی سودمند است ؛ که عنوان اصلی ، برای نشان دادن محتوای نوشته کافی باشد.
این چکیده نیز چکیده واقعی شمرده نمی شود.

چکیده معمولی:

چکیده ای است که تابع سیاست سازمان تولیدکننده (پایگاه اطلاعاتی، مجله، سازمان و غیره ) است.
هیچ استاندارد از قبل تعیین شده ای برای حجم وجود ندارد، حجم تابع قراردادهایی است که در سازمان ها بر اساس سیاست ها و اهداف صورت می گیرد.

چکیده عام (General ) :
چکیده عام عبارت است: چکیده ای که سیمای تمام عیار متن اصلی با تمام برجستگی ها و افتادگی هاست  (حری) . در این چکیده ، تمرکز موضوع چکیده دقیقا تابع محوریت اصلی است. یعنی اگر بخشی در متن اصلی برجسته است  باید در چکیده هم منعکس شود.

چکیده سو گرفته (Slanted Abstract)
این نوع چکیده، محوریت را با توجه به مخاطب تغییر می دهد ( حری)  وچکیده ای است که شامل قسمتی از مطالب نوشته (مدرک) که در زمینه خاص است می باشد.
این چکیده، ممکن است تمام نما ، راهنما یا انتقادی و یا از انواع … بوده و  اغلب به صورت چکیده نامه های اختصاصی تهیه می شوند.
مثال: مقاله آسیب شناسی تومور لثه که برای  دو کتابخانه مجزا ، که یکی در زمینه دانپزشکی است و دیگری در زمینه آسیب شناسی است تهیه می شود، بطوریکه برای کتابخانه دانپزشکی چکیده تهیه شده بر اساس بررسی لثه از لحاظ دندانپزشکی است  ولی چکیده ای که برای کتابخانه آسیب شناسی تهیه شده بر اساس بررسی لثه از   لحاظ آسیب شناسی  است.

چکیده مولف ( Author Abstract)

چکیده مولف توسط نویسنده مدرک که بر موضوع احاطه دارد تهیه و با اصل مدرک چاپ می شود.
شکل ساده تر مطلب است و تغییر و اصلاح آن برای موسسات خدمات چکیده نویسی راحت تر است.
این چکیده تنها به عنوان درآمدی بر اصل مطلب می باشد. و باید بطور کامل کنترل و ویرایش شود.
این چکیده غالبا شامل قانون حق مولف بوده و اغلب در جهت علایق استفاده کنندگان سازمان های چکیده نویسی ، تهیه  نمی شود.

چکیده ماشینی (Abstract – Auto)

این چکیده  بر اساس الگوریتم طراحی شده و  به کمک رایانه و بر اساس روش های آماری و بسامد کلمات تهیه می¬گردد.  بطوریکه بسامد (frequency  ) کلمات در جمله ها مشخص شده و با توجه به تعداد وقوع کلمات، جمله ها نمره بندی شود و در نهایت جمله های که دارای نمره بیشتری هستند انتخاب می شوند که خود باعث بوجود آمدن مجموعه ای از جمله های ویژه ای است که در یک نوشته عینا وجود دارد.

چکیده برهیخته: ( Extracted Abstract)

چکیده ای که از اصل اثر بدون دخل و تصرف در انشای آن برگرفته شده باشد (سلطانی ،۱۳۷۹).  این چکیده با نام استخراجی نیز شناخته می شود.

چکیده انتقادی (critical Abstractd)

یک چکیده انتقادی خوب هم محتوای مدارک را توصیف و هم ارزیابی می کند. بر عمق و دامنه کار، تفسیر تجارب حاصله ، روش شناسی، معرفی گرایش های مطلب تاکید دارد و  نقاط ضعف مدرک را بدون در نظر گرفتن علایق چکیده نویس مشخص می کند. در تهیه این چکیده نه فقط نیاز به چکیده نویس ماهر، بلکه مستلزم احاطه کامل بر موضوع  است.

گفته راهنما ( Indicative Statement )

در مجله های چکیده خیلی فنی که شامل چکیده های تمام نمای مفصلی هستند قبل از این چکیده های تمام نما می آید و در چند کلمه ، جهت آشنائی خواننده با محتوای چکیده تمام نما ارائه می شود. و برای  تهیه آن، احتیاجی به خواندن اصل نوشته نیست . و چون از روی چکیده تمام نما تهیه می شود،  بدین جهت هزینه تهیه آن کمتر است.

چکیده آماری (Statistical Abstract   )

چکیده آماری ، جدولی و عددی، وسیله ای هستند برای خلاصه کردن داده های عددی ،  و ابزار موثری  برای انتقال انواع معین داده های اقتصادی ، اجتماعی و بازرگانی می باشند .

چکیده نکات برجسته ( Highlight Abstract ) (رئوس مطالب)

به منظور جلب توجه خواننده به یک مقاله و برانگیختن اشتیاق او برای خواندن مطلب تهیه می شوند و  تصویر کاملی از مقاله ارائه نمی دهد. در اصل این نوع چکیده جرقه ای برای برانگیختن حس کنجکاوی و تشویق خواننده  به مطالعه اصل مدرک یا نوشته می باشند.
همچنین این چکیده نمی تواند مستقل از مقاله بیاید و چکیده واقعی شمرده نمی شود.

عنوان محتوی نما ( Notation of content Title )  

اگر عنوان نوشته، به اندازه کافی نشان دهنده مطالب مندرج در نوشته نباشد. عنوان کاملتری برای آن می نویسند که شامل تمام یا اغلب لغت های فهرست آن نوشته باشد و  بیانگر محتوای نوشته باشد.
از این چکیده هم به تنهایی و هم همراه با چکیده های کاملتر استفاده می شود و همچنین استفاده از  این چکیده  باعث سهولت کار فهرست نویسان  است.

چکیده گزاره ایی ( Annotated Abstract )

از چند کلمه یا یک جمله تشکیل شده و کوتاه ترین نوع چکیده است و تفاوت چندانی با عنوان محتوی نما ندارد به جز اینکه، نمی توان به جای عنوان نوشته به کار برد.
سبک نگارش این چکیده ، شبیه چکیده راهنما، ولی خیلی کوتاهتر از آن است.

چکیده کد شده (  Encoded Abstract )

چکیده ای است  به زبان طبیعی که بوسیله یکی از تدابیر مرسوم نیز کدگذاری شده است.
با کدگذاری ،خواندن و مرور آن از طریق داده آمایی های الکترونیکی میسر می شود.

.

——————–

مطالب مرتبط :

اصول نگارش مقدمه مقاله

آموزش نگارش پایان نامه ، مقاله ، پروپوزال

انواع چکیده و کاربرد آن

دلایل عدم پذیرش چکیده یک مقاله در مجلات علمی

بررسی انواع چکیده مقاله

روش نوشتن چکیده مقاله جهت ارائه در نشریات بین المللی

ویژگی های یک چکیده خوب

آموزش نوشتن چکیده مقاله

آموزش مقاله نویسی

.

.