چگونه مقاله علمی را خواندنی تر و جذاب تر بنویسیم
چگونه مقاله علمی را خواندنی تر و جذاب تر بنویسیم
مارتین گرگوری بیش از یک دهه پیش در مجله «نیچر» نوشت: «دو نوع نوشتار علمی وجود دارد. یک نوع برای جلب خواننده و نوع دیگر فقط برای اینکه مورد ارجاع قرار گیرد و این نوع دوم مانند یک بیماری عفونی به سرعت در حال گسترش است.»
به نظر میرسد در این مقطع زمانی نیز تغییرات بسیار محدودی ایجاد شده است. هنوز هم حجم زیادی از مقالات علمی منتشره فقط توسط دانشمندان و محققانی که به موضوع مقاله علاقهمند هستند، مورد مطالعه قرار میگیرد و افرادی که به مطالعه گذرای مقالات علمی میپردازند، بیشتر به صفحات علمی روزنامهها و مجلات علمی عام مراجعه میکنند.
با وجود مقالات فراوانی که در مورد نحوه نگارش صحیح و قابل فهم برای جلب توجه خوانندهها وجود دارد، دانشمندان نباید از فقدان راهنماهای مناسب برای نحوه نگارش مقالات گلایه داشته باشند. بسیاری از ژورنالیستها و نویسندگان حرفهای این دو کتاب استاندارد در مورد نحوه نگارش مقاله خوب و علمی را مورد توجه قرار میدهند: اجزای سبکهای نگارشی (استانک، وایت ۱۹۵۹) و درباره خوب نوشتن (زینسر ۱۹۷۶) حال آنکه این کتابها و کتابهای مشابهشان برای بسیاری از دانشمندان ناشناختهاند. با وجود اینکه این کتابها نحوه نگارش صریح مقالات علمی را به طور دقیق بیان نمیکنند ولی از جهت بیان نحوه صحیح سازماندهی مطالب و نگارش مقالات شیوا و حاوی اطلاعات مفید، بسیار با ارزشند.
مهمتر اینکه این قبیل کتابها حامل یک پیام مهم هستند که نویسندگان باید مطالب را برای خوانندگان بنویسند نه برای خودشان.
البته هنوز هم بسیاری از مقالات علمی و پزشکی، حاوی مطالب طولانی و مبهمی هستند که بیشتر خوانندگان و حتی آنهایی را که آگاهی مناسبی به موضوع دارند نیز گمراه میکنند.
مسلماً محدودیتهایی در شکل و ساختار مقالات علمی وجود دارد. در یک مقاله علمی علاوه بر در نظر گرفتن نکاتی که مورد نظر مجلات علمی مختلف است باید مقدمه، مواد و روشها، نتایج و بحث در مورد نتایج در ارتباط با تئوری اولیه آورده شود. ماهیت مقالات علمی بیان نتایج و بحث بدون خطا (bias)، محدودیتهایی را در نحوه نگارش مقاله ایجاد میکند: بیان نتایج در جملات با فعل مجهول (passive) به آن شکل غیر شخصی میدهد و لزوم به کار بردن مراجع مختلف نیز مانع میشود که متن مقاله به خوبی دنبال شود. با این وجود، این قوانین به قدری انعطافپذیر هستند که بتوان مقالهای نوشت که حاوی مطالب مفید و جالب توجه باشد.